Leert goede schrijvers de laatste 20%

How to die propagandistically en waarom bijvoeglijke naamwoorden moeten botsen

bijvoeglijk naamwoord moet botsen

‘As a reluctant owner of a Great Russian Soul,’ schreef Irina Reyn deze week op Medium; ‘I had always been interested in time.’

A reluctant owner.

Daar gaat het om.
Om dat bijvoeglijke naamwoord, dat schuurt. En botst.

Mooi

Lang geleden, in de tijd van vóór de smartphones, fietste ik langs een spoorbrug in Utrecht.

Iemand had witte letters gekladderd op het roest:

‘Romantisch verbitterd’.

En een pijler verder: ‘Zakelijk geroerd’.

Ik heb geen idee meer waarom ik daar fietste. Of wat voor weer het was. Maar ik voel nú nog hoe mijn hart open sprong.

Zakelijk geroerd

Sommige mensen raken euforisch van schoenen.

Anderen van goed gelukte grafieken.

Ik heb het met taal.

Conceptuele bevrediging

‘Hank was not accepted at Harvard Law school’ schrijft John Updike; ‘but goodhearted Yale took him.’

‘They were our friends’, schrijft Roddy Doyle, ‘because we hated them.’

‘Get over your fucking self.’

Voor meer opbeurende teksten op gratis desktop wallpaper: klik op het plaatje
Voor meer opwekkende aanmoedigingen: klik op het plaatje

Een goede tekst verrast

Natuurlijk, hij is vlekkeloos geschreven. Strak gepolijst.

Uiteraard, er staan ideeën in. Nieuwe.

En ja, het helpt als hij je aan het lachen maakt.

Maar verrassing is de éérste vereiste.

In het groot. En in het klein.

Een grote verrassing:

Een nieuwe schrijver ontdekken.

Een nieuw onderwerp vinden.

Een nieuwe manier van kijken tegenkomen.

Een kleine verrassing:

Een ongewone metafoor.

Een woord dat op een nieuwe manier is ingezet.

Een aanrijding tussen een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord.

Kijk, dat maakt mij nou ruimhartig jaloers:

Digital grief.

Bright as a Nazi lampshade.

En dit:

Higgledy-piggledy
President Jefferson
Gave up the ghost on the
Fourth of July.

So did John Adams, which
Shows that such patriots
Propagandistically
Knew how to die.

(Arthur W. Monks: Twilight’s Last Gleaming, 1967)

tips voor beter bloggen

(Zet je VPN uit als de knop niet werkt).

Over Kitty Kilian

Kitty Kilian

Schreef voor NRC, gaf les aan vakopleidingen Journalistiek. Sinds 2011 docent copywriting | De Blogacademie. Delicate as a hand grenade.

Cursussen:
Blogbasics (beginners)
Blogpro (professionals)
Karakter & Dialoog (fictie)
Little Black Dress (strakke huisstijl)

49 comments

Laat een antwoord achter aan @tekstpaleis Je commentaar verwijderen

  • De beestachtig lieve bitch botste teder tegen het prikkeldraadhek van haar andere zelf, en een scherf van haar zonk in haar ziel als een oorlogsschip vol verpleegsters op weg naar Die Heimat, en de zon en de maan rotten als bitter fruit aan de hemel, waarin sterren een grindpad naar de dood uitstippelden, en het Zuiderkruis bloedde als een bijbel in het vuur.

  • Tussen de graffiti op het beton onder de van Brienenoordbrug staat geschreven: ‘Ik maak jullie allemaal minder dan geweldig.’ Een heerlijk rare belofte.

  • Ik ben even zo brutaal om de hele tekst van dit liedje hier neer te zetten want ik kon niet kiezen, het bulkt van prachtigs! (Silver Jews; San Francisco DC). Sarcastic hair… A vocal martyr in de vegan press (in de context dubbel mooi)… Lees zelf maar!

    Old San Francisco, San Francisco B.C
    I lived with my true love and she lived with me
    “Romance is the douche of the bourgeoisie”
    Was the very first thing she imparted to me
    We had sarcastic hair, we used lewd pseudonyms
    We got a lot of stares on the street back then

    Since her dad, a local barber, had been beaten to death
    She had become a vocal martyr in the vegan press
    The cops had failed, they couldn’t catch a bus
    They were looking for a male with a bad hair cut
    Enter tumbleweed, exit love and our affaire d’amour
    Was set on self-destruct

    She said “you don’t make enough to provide for me.”
    I said “what about the stuff that we quote believe?”
    She said “I left that on the sands of history
    I’ve found a new man to take care of me
    He dresses for success and emergency
    And he moves a lot of concrete on the QVC.”

    Middle-aged and deadly, like a cobra in the shade
    Sat in the midst of the smoke that he made
    His name was Mr. Games and he owned the place
    It was a lonely bar and grill in the Lower Haight
    He had a jeweler’s hands and a blurry face
    He knew I needed a chance so he gave me a break

    “If I hire you now, can you start today?
    I got a high-rise job down by the bay
    Just a couple of rocks and some firearms
    There’s not many locks and just one alarm
    My step-son Gene will pick you up and drive
    Try to be his friend, he’s got a friendly side.”

    Doll-house lightning and the next thing I knew
    We were back at our point of rendezvous
    I was in the possession of burglary tools
    Children’s fur coats and diamonds and jewels
    Gene’s talking about insignificant shit
    Just like crooks in the movies when they do that bit

    He said the power of metal will never be harnessed
    I thought the wages of metal should be heavily garnished
    We were waiting for his dad to meet us there
    Gene took off his hat and I noticed his hair
    It was neatly trimmed but a patch was bare
    I knew it wasn’t the wave, it was human error

    Before I knew what I said, I said “killer cut.”
    I watched him silently putting out a cigarette butt
    Then he came at me with some fist cuisine
    I had to duck aside and that was bad for Gene
    Cause when he went by me he tripped and fell
    Through the glass coffee table at the Wong hotel

    Right there and then Mr. Games walked in
    With my ex-true love on his gamy limb
    So her dad’s killer’s dad was her new beau
    And Games had a wife, whatta you know?
    She got real real quiet till we chucked the kid
    Then she went her way and I went his

  • Ah, een ouwe blogpost, maar wel een heel goeie. Raakt de kern van echt goed schrijven.

    Een tijd geleden kwam ik ook zo’n schuurterm tegen. In dit geval een samenstelling: spreadsheetfundamentalist: iemand die zich bij beslissingen alleen door de cijfertjes laat leiden en zich niks aantrekt van de context achter die cijfers.

    Waarom vind ik dat zo’n leuk woord? Omdat ‘spreadsheet’ me doet denken aan een saaie kantooromgeving, aan rationaliteit, terwijl ‘fundamentalist’ mijn gedachten laat afdwalen naar boze mannen met baarden en bomgordels. Twee totaal verschillende werelden in één woord.

  • Als jij schrijft begint er iets te trillen in de energie, het schuift, spant en ontspant. En…het werkt. Het komt terecht in mijn cellen en mijn teksten vinden zichzelf terug met scherpte en een randje humor.

  • Een tijdje terug gaf iemand mij een tip om de visuele weergave van synoniemen.net te gebruiken. Het is een heerlijke tool geworden om even uit jmijn comfort(taal)zone te komen en andere woorden te gebruiken dan die normaal in me opkomen. Zo ook met bijvoeglijke naamwoorden om teksten wat smeuiiger te maken : )

    Geweldige poem trouwens! “Higgledy Piggledy”

  • Bijvoegelijke naamwoorden die botsen… da’s ook een hele mooie uitdrukking!

    Bijvoegelijke naamwoorden zijn spannend om te gebruiken. Gebruik er teveel en je tekst wordt hopeloos bombastisch (wil eigenlijk zeggen “bloemerig” maar dat bestaat niet). Gebruik er te weinig en je tekst wordt zo saai als plat water.

    Het gebruik van bijvoegelijke naamwoorden is een kunst waar je je hele leven van kan blijven smullen. En steeds meer leren, natuurlijk.

  • Prachtige voorbeelden.
    Heel lang geleden zat ik in een punkachtig bandje (dat uiteindelijk nooit buiten de oefenruimte is getreden). Maar zelfs dan: ook een ofenend bandje heeft een naam nodig.
    En ik ontdekte toen dat, dat wat ik de interessantse bandnamen vond (losstaand van de muziek) ook dit soort schurende combinaties was. Stone Roses, My Bloody Valentine en vooral Tragically Hip!

  • Geweldige voorbeelden. Ja, euforisch worden van taal en taalvondsten, ik kan me daar helemaal in vinden.
    Zo gebruikte vanochtend een collega van me in een email het woord ‘slodderig’, een per ongeluk onstane verkruimeling van slordig en sloddervos. Dan is m’n dag al meteen goed.

    • Verkruimeling is ook leuk!

      De Denen hebben zo’n prachtige term voor ontspannen: ‘Slap af.’ Dat zei mijn zus een keer tegen me, en zij heeft in Denemarken gewoond. Dus het is ongetwijfeld een Nederlandse vertaling. Maar wij gebruiken hem vaak, thuis.

      Slap af.

  • Hmm… Toch voel ik me nu het lelijkste meisje van de klas in een disco vol beauty queens. Een nachtje slapen helpt vast. Misschien word ik heel knap wakker ;-)

  • …krijg een minderwaardigheidscomplex van zoveel mooie tekst in één blogpost… Durf ik nu nog wel te schrijven?
    Misschien morgen weer. Nog een keer lezen en dan als inspiratie en oefenmateriaal gebruiken. ThnX!

Leert goede schrijvers de laatste 20%
google-site-verification: google3d8706b2d2bb5ca6.html