Hoe maak je een online cursus?
Ea-sy! (Ook in 2022)

Nee hoor.
‘t Is geen geheim.
Mag je best vragen, hoe je een online cursus maakt.

Weet je wat, ik schrijf het wel even op. Hoe meer e-courses hoe beter. Het is mijn favoriete vorm van leren. Visueel en auditief tegelijk, en aan te bieden in overzichtelijke brokken. Ideaal.

Komt ‘ie:

Hoe maak je een eenvoudige online cursus?

Stel je je cursus voor als een boek.

Je begint met een handleiding en een inhoudsopgave (webpagina 1 en 2).

Elke les is een hoofdstuk, van één pagina (webpagina 3, 4 – enz). Eventueel zet je ook instructiefilmpjes op die pagina’s.

Het huiswerk posten je cursisten in een forum. Of in de comments onder elke pagina. Of in een Facebookgroep, als je het niet erg vindt dat je daar niet goed kunt zoeken en dat je er niks kunt archiveren.

Ja, maar waar begin je?

Okee. Je kunt drie dingen doen:

1. 1. helemaal zelf maken, met een membership plugin om je site af te schermen,
   2. op je eigen site maken met een leermanagementsysteem (LMS)-plugin, of
   3. hosten op een e-learningsite.

1. Een online cursus gewoon helemaal zelf maken gaat zo:

De lespagina’s maak je gewoon in WordPress. (Heb je geen WordPress site? Lees dit.)

Om de lespagina’s af te schermen voor niet-cursisten heb je een membership plugin nodig. Een plugin is een hulpprogrammaatje.

Met zo’n plugin maak je van een deel van je site een member site. En het lidmaatschap, ofwel de toegang tot de cursus, is te koop.

Yay, een verdienmodel.

Welke membership plugin gebruik je voor je lesgedeelte?

De meeste plugins geven maar toegang tot één cursus of level tegelijk. Dat is onhandig als je meerdere cursussen aanbiedt. Ik heb een boel plugins uitgeprobeerd tot ik er één vond die dat kon, en die toch niet te zwaar en te ingewikkeld was.

Ik geef zo meteen een overzicht van mijn andere ervaringen, maar om uit te leggen hoe zo’n plugin werkt laat ik meteen die van mij in werking zien. (En nee, geen affiliate link, daar doe ik niet aan.)

Ik gebruik WPeMember. Die kost één keer $60, dus je betaalt géén jaarlijks terugkerend abonnement. Hij werkt zo:

Maak een nieuw level aan voor de cursus, en voeg dat level toe aan elke cursuspagina:

Dezelfde informatie, maar in losse stappen:

• Maak het gewenste level – geef hem bijvoorbeeld de cursusnaam – aan in WPeMember

• Stel in hoe lang de cursus toegankelijk blijft vanaf de inschrijving

2. Geef elke nieuwe cursist het juiste level en stuur hem zijn inloggegevens. Je begint met hem in te schrijven als gebruiker van je WP-site:

In losse stappen:

• Voeg een nieuwe cursist eerst als nieuwe gebruiker toe aan je WordPress site

• Importeer dan de nieuwe gebruiker in WPeMember

• Je geeft hem met één vinkje toegang tot de juiste cursus

• Let op: als je iemand tot een tweede cursus toegang geeft, moet je de begindatum van die tweede cursus invullen

• Via het programma stuur je hem een mailtje met de inloggegevens

WPeMember schermt als je wilt je hele site af. Dan moet iedereen inloggen voor hij iets te zien krijgt:

Maar je kunt ook slechts een deel van de site afschermen. Je stelt de afscherming per pagina in.

De betaalfunctie van WPeMember gebruik ik niet, omdat ik daar al een ander programma voor heb (Woocommerce). Ik stel de deelname gewoon in op gratis en de betaling gebeurt elders.

Waar moet je op letten als je een membership plugin zoekt?

Dat hangt af van wat je wil gaan doen, van hoe handig je bent op de computer en van hoe je de betaling wil regelen. Zelf ben ik niet erg handig, ik wil meerdere cursussen tegelijk kunnen aanbieden en de betaling gebeurt elders – dus ik moet ‘gratis’ cursussen kunnen aanmaken.

Ik gebruik dus de simpele, goedkope plugin WPeMember. Een goede concurrent met leuke extra opties lijkt RestrictContentPro, maar die heb ik niet getest, want ik ben tevreden met WPeMember. RestrictContentPro kost jaarlijks vanaf $99.

Een bekende membership plugin is Wishlist ($197 per jaar). Van andere online dienstverleners hoor ik dat ze het een lastig programma vinden. Groot en ingewikkeld. Maikel van de Weerd van Webtalis schrijft ook over Wishlist – en over de betaalde koppeling met Mollie die je nodig hebt om Ideal te kunnen instellen (óók weer 100 dollar). Maar die betaalde koppeling heb je voor bijna alle Amerikaanse software nodig, omdat de rest van de wereld geen Ideal gebruikt, maar Paypal. Van de Weerd bespreekt ook Lifter LMS en Restrict Content Pro.

Woothemes heeft de Woocommerce Membership plugin – prijs vanaf $150. Alles van Woo is het proberen waard – Woothemes is een themebouwer met een voorbeeldige service en steengoede video-tutorials. Ik gebruik hun betaalmodule Woocommerce en die werkt prima. Je hebt een betaalde Mollie-integratie nodig.

Eerlijk is eerlijk: het inrichten en leren kennen van een membership plugin is het lastigste onderdeel. Volg de handleiding en neem er een paar uur de tijd voor.

En programmeurs moeten ook leven. Dus als je er niet uit komt: huur er één in.

2. Een online cursus op je eigen site maken met een WP-plugin

Verschillende lezers schreven dat ik Learndash was vergeten. Inderdaad. Ik had er zelfs nog nooit van gehoord. Learndash maakt het mogelijk om een lesomgeving aan te maken op je eigen WordPresssite, met een plugin. Die kost $160 per jaar, een schappelijke prijs. De plugin past zich aan aan de opmaak van jouw WordPress theme.

Je kunt Learndash niet uitproberen, en ik wilde hem zelf niet intalleren op mijn site. Daarom heb ik naar ervaringen gevraagd. Lees hier waarom ervaren blogger Elja Daae niet langer met Learndash werkt: het kostte te veel tijd, vindt ze.

Maar sinds Daae stopte is Learndash aangepast. Volgens kenners is de leercurve nog altijd steil, maar als je het eenmaal snapt werkt het goed. Dit is een voorbeeldpagina op de site van Learndash:

En daar kun je ook in een promotiefilmpje zien hoe Yoast zijn cursussen in hun plugin heeft gemaakt.

Learndash biedt dezelfde mogelijkheden die ook kant en klare leermanagementsystemen bieden.

3.  Waarom host je je online cursus niet meteen op een kant en klare e-learningsite?

Dat kan. Ook daarvan heb ik er verschillende uitgeprobeerd. Ik heb in 2016 afscheid genomen van Pathwright – een elegante cursustool met een mooi voortgangssysteem. Je kunt achter de schermen precies zien waar een cursist blijft steken, in de cursus. Maar Pathwright bood destijds te weinig vrijheid. Ik wilde mijn eigen opmaak kiezen. En dan de backups: Pathwright gebruikt, zoals veel Amerikaanse sites, Amazon-servers. In het volste vertrouwen dat die altijd blijven draaien. Eigen backups maken kon niet. Dat was een bezwaar.

Inmiddels heeft Pathwright zijn opmaakmogelijkheden fors verbeterd. Je kunt nu zelfs met flash cards werken. Het kost nu vanaf $100 per maand.

In het verleden heb ik ook Moodle geprobeerd – open source dus gratis, maar lelijk – Sensei – niet mijn smaak – en Membership 2 Pro van WPMUdev. WPMUdev belooft veel, maar de plugin haperde aan alle kanten, iedereen klaagde in het gebruikersforum over het slome laden van de pagina’s en hun service was onder de maat.

Heel mooi is Thinkific. Daar kun je bijna alles mee: je maakt er een kant-en-klare website in, je kunt er je video’s hosten, je kunt discussies voeren, je kunt je lessen één voor één vrijgeven – dripping heet dat – je ziet waar je studenten zijn in de lesreeks. Ik heb het uitgeprobeerd en ik was enthousiast – alleen kan ik er zelf geen schrijfles in geven. De editing functies in de comments onder elke les – discussions –  zijn te summier. Als je géén teksten redigeert, en de kennis kunt laten repeteren en toetsen met quizzes en open vragen is het een geweldige omgeving. Hetzelfde geldt voor Teachable.

De makkelijkste en meest intuïtieve lesomgeving die ik tot nog toe gezien heb is Canvas van Instructure. Het is gemaakt voor het onderwijs, en het heeft miljoenen gebruikers wereldwijd. De oprichters zijn studenten die zich er aan ergerden dat leermanagementsystemen meer rekening hielden met de docenten dan met de leerlingen. Je kunt een proefabonnement nemen. Voor onderwijs is Canvas gratis. Ik ben er nog niet achter hoeveel een ondernemer die zelf cursussen geeft moet betalen – ik zoek het uit.

Zo ziet het er achter de schermen uit als je een cursus maakt – rechtsklik voor een grotere afbeelding:

Alles doet het.

Zelf ben ik streng op layout en typografie. Ik vind de letters in Canvas te klein, de leesregel te breed, en de bladspiegel te rommelig als je vet, cursief en citaat op één pagina gebruikt. Op mijn eigen lessite is het overzichtelijker:

Als je wil weten wat er allemaal mogelijk is op het moment: doe een cursus bij Coursera. Deze gratis cursus over leren, bijvoorbeeld. Je ziet: je kunt zelfs in de cursusomgeving aantekeningen maken tijdens het luisteren naar een video. Ongelofelijk slim. (Helaas kun je op Coursera zelf geen lessen zetten: het is er alleen ter consumptie.)

Check ook de Amerikaanse blogger Chris Lema over LMS-plugins. Hier is een overzicht van nuttige posts.

Nederlandse platforms

In Nederland is er The Huddle, van Tonny Loorbach van de Internet marketing Unie. Een abonnement begint bij €100. Per maand, ja. En nee, dat is dus niet op je eigen domein. Het heeft een ingebouwd forum – maar dat is niet geschikt om er huiswerk geordend in te leveren en te bespreken. Het lijkt meer op een Facebook groep. Ik vind de opmaak niet zo mooi. Maar als je een community wil bouwen is het handig.

Ook Nederlands, en met veel meer mogelijkheden voor lesgeven, is Maatos. Ik heb het uitgeprobeerd. Maatos is een privé-lesomgeving naar het model van Soofos, van dezelfde makers. (Soofos is een platform als Udemy, waar je je cursus kunt aanbieden tussen allerlei andere aanbieders.) Het draait op WordPress.

Maatos heeft bijna alles wat je nodig hebt voor €50 per maand. Je kunt zien waar je leerlingen zijn in de cursus, je kunt toetsen maken op allerlei manieren, de editingfuncties zijn goed, je kunt cursussen drippen, Maatos heeft uitlegvideo’s en helpt je desnoods bij het installeren van je lessite. Ze kunnen ook maatwerk leveren: een forum toevoegen of je leesregelbreedte aanpassen, bijvoorbeeld. Want zoals overal is die te breed.

Tijdens de coronapandemie maakte Hugo Bakker Funnelbox.nl, een platform waar je voor €150 per maand alles kant en klaar krijgt aangeleverd: een website met alles erop en eraan (mailservice, verkoopfunnels, een webshop) én een trainingsomgeving. Het lijkt een mooie oplossing voor wie geen zin heeft om de techniek zelf te doorgronden, want net als bij de Internet Marketing Unie neemt Bakker je het onderhoud van de website en de leeromgeving uit handen. Ik ken nog niemand die hem gebruikt, dus onderzoek hem zelf. De lesomgeving is alleen geschikt voor zelfstudiecursussen: je kunt er geen huiswerk geordend in inleveren.

Zelf hou ik mijn lessite voorlopig in eigen beheer. Zo moeilijk is het allemaal niet.

Mijn conclusie: een aparte website voor je cursus is niet nodig

Zolang je geen ingewikkelde lesmethodes met tientallen modules maakt, of achter de schermen wilt zien waar je cursisten blijven steken.

Even tussendoor: je hebt begeleide, en niet-begeleide online cursussen

Dat maakt nogal een verschil.

Bijvoorbeeld: mijn Blogpro cursus is begeleid. De lesstof staat online. En ik spreek de cursisten persoonlijk – via telefoon, via email, in een forum, in webinars en in privé-videogesprekken.

De Blogbasics Cursus is niet begeleid. Het is een zelfstudie-cursus. Je kunt hem aanschaffen, beluisteren, de teksten lezen enzovoorts, maar dat doe je in je eentje.

Dus: bij een begeleide online cursus heb je huiswerk. En persoonlijke contacten.

Daarvoor heb je een paar extra dingen nodig:

Waar posten je cursisten in een begeleide cursus het huiswerk?

In een forum, in een Facebook groep, of in de comments onder je pagina’s.

Ik gebruik een forum. De docent en de andere cursisten kunnen daar op een overzichtelijke manier commentaar geven. Je kunt het forum opslaan en je kunt er goed in zoeken. Cursisten moeten dus van de lessite naar het forum gaan, via een link:

Ik ken ook mensen die hun héle cursus in een forum geven. Je kunt daar immers óók uitleg en opdrachten plaatsen, en filmpjes. Maar ik vind de vormgeving van fora te gebruiksonvriendelijk om er grote stukken tekst in te zetten.

Ik heb een paar jaar de eenvoudige en lichte forumplugin Simplepress gebruikt. Die had als nadeel dat cursisten hun tekst niet uitvoerig konden editen. Toen ik een betaalde versie nam om een tekst exditor te kunnen installeren vloog hij er steeds uit. Dus heb ik me opnieuw verdiept in online fora. Je hebt het veelgeprezen BBPress – van de maker van WordPress. Daar zat een bug in, waardoor ik het niet aan de praat kreeg. De bug was bekend en kwam herhaaldelijk voor in het BBPress-forum, maar ik vond geen oplossing. Uiteindelijk was ik het tijdverlies zat, en probeerde ik een commercieel forum: Zendesk.com. Dat bleek wel geschikt voor klantbeheer van grote bedrijven, maar het was een ticketsysteem. Geen echt forum.

Uiteindelijk heb ik een volledig (gratis) forum geïnstalleerd: phpbb. Het is niet mooi, maar het werkt goed. Vergeleken met Simplepress biedt het veel extra mogelijkheden voor de beheerder en je kunt er prima tekst in editen.

Fora verdienen zelden een schoonheidsprijs. De letters zijn meestal te klein, de opmaak ouderwets. Je moet dus één en ander laten aanpassen. Ik heb een PHPBB-kenner die dat voor me doet, en die helpt als er dingen fout gaan in het forum.

Fora zijn nou eenmaal de mammoeten van het internet: ze zijn verouderd en lastig te bedienen. Ze zijn gevoelig voor hacks. Maar er is nog geen goed en goedkoop alternatief voor kleine bedrijven.

Online gesprekken en webinars

Voor online bijeenkomsten zijn er heel wat programma’s. Skype bijvoorbeeld. Maar dat valt om de haverklap uit.

Zelf gebruik ik Zoom. Dat is simpel, intuïtief en niet duur. Als je niet langer dan 3 kwartier videoconferencet, met niet meer dan 50 deelnemers, is het zelfs gratis. Ik gebruik het pro-programma, $150 per jaar, zodat ik niet aan drie kwartier vastzit.

In 2020 was Zoom in opspraak, omdat het niet veilig genoeg was en omdat het stiekem gegevens aan Facebook doorsluisde. Inmiddels heeft Zoom de schade hersteld en het programma voldoet nu aan de eisen. Het is een Amerikaans bedrijf, dus de Amerikaanse overheid heeft toegang als ze daar om vraagt – maar dat geldt voor alle Amerikaanse programma’s.

Zoom heeft een prachtig chat-venster. Het maakt prima opnames van je webinars. Het slaat zelfs de tekst van de chat op, als je wilt. Het hapert nooit.

Je ziet elkaar via webcams. Je kunt je eigen scherm delen. Je kunt het scherm van elke deelnemer aan de vergadering voor de anderen zichtbaar maken. Je kunt elkaars muis overnemen. Je kunt automatisch opnemen. En je kunt uitnodigingen voor vergaderingen versturen.

En omdat ik het programma toch heb, gebruik ik het ook voor alle gesprekken met cursisten.

Hoe maak je de screencasts voor in je cursus?

Een screencast is een filmpje waarin je dingen op je scherm kunt laten zien, terwijl je uitleg geeft. Een digitaal schoolbord met voice over, dus. Hoe je een screencast maakt staat hier.

Hoe zet je de video’s op je lespagina’s?

Zowel in Youtube als in Vimeo kun je afgeschermde filmpjes plaatsen. Ik gebruik Vimeo. Voor £160 jaar heb je een Vimeo pro account – en ik sprong een gat in de lucht toen ik merkte hoe gebruiksvriendelijk het is, vergeleken met Youtube. Je kiest snel welk shot je wil gebruiken als openingsplaatje van je film, bijvoorbeeld. En of je wel of niet een logo van Vimeo wil toevoegen, of van je zelf, of embed code, of share code, enz. Inmiddels heeft Youtube die mogelijkheden ook. Maar Vimeo blijft mooier en makkelijker. Voor filmpjes die je niet openbaar maakt, maakt het niet uit wat je gebruikt: je hoeft er immers niet mee te ranken in Google.

Hoe zet je pdf’s en ebooks op je lespagina’s?

Een pdf kun je, net als een plaatje, uploaden naar je WordPress-mediabibliotheek. Op je webpagina zet je een link naar het bestand, of een plaatje met een link erachter. Je kunt hem ook uploaden naar een dienst als Dropbox, en daar naar linken.

Mijn ebooks maak ik ook zelf. Hier staat hoe.

Als je een ebook maakt wil je er ook links in kunnen zetten. Naar je website, bijvoorbeeld. Of je wil vanuit de inhoudsopgave linken naar de juiste pagina’s. De marktleider voor het bewerken van pdf’s is Adobe Acrobat – een abonnement kost €16 per maand. Ik doe het via de gratis website pdf24.org. Bestudeer de navbar om te zien wat je er allemaal kunt doen.

En meer heb je niet nodig

Nu alleen nog de lessen maken.
En huppekee.