Over dit in plaats van dat en ja, over de verengelsing

• Zoon: ‘Ik wil nog wat anders opbrengen.’
• Radio 1: ‘Ze doen veel onderzoek aan corona.’
• Krant: Kunst veilen? NRC doet dit voor u.

Ja, de verengelsing

Ik wilde er nooit over schrijven, want het is een mijnenveld: taal en taalpurisme. Voor je het weet zit je middenin een etnische zuivering. En bovendien: ik kan er zelf ook wat van, van met Engelse kreten strooien. Hi pot, meet kettle.

Maar toch. Als ik alle minuten optel die ik de afgelopen jaren heb gebruikt om het verschil tussen dit en dat uit te leggen, dan voel ik me… hoe zal ik het zeggen… zonked. Beat. Wasted. Cream-crackered. Shagged. Smoked. En ja, wiped out, eigenlijk. Baked. Knackered.

Het gebruik van verkeerde voorzetsels – okee

Onderzoek doen aan corona, je inschrijven op de universiteit, wachten voor een telefoontje – het is tenenkrommend, maar overkomelijk.

Natuurlijk: jongeren zijn online opgegroeid, ze lezen en chatten en gamen in het Engels. Hun taalgevoel is niet gedrild door Meester van Boven, met zijn aanwijsstok voor een anachronistisch houten schoolbord, maar door Fortnite. Logisch dat Engelse constructies in hun Nederlands doorsijpelen. Cut them some slack.

Sterker: het overkomt ons allemaal

Je steekt een spruitje in je mond en je zegt: ‘Ik voelde me vandaag in lijn 12 opeens zo… hoe zeg je dat nou in het Nederlands? Zo ate-up. Zo freaky-deaky. Weet je wat ik bedoel? Two cans short of a six pack. Off the deep end, in elk geval.’
Je man knikt. ‘Ik snap het, maar ik kan er ook even niet opkomen. Weird.’

Bovendien: taal verandert

Vandaag klagen we over verengelsing. Tot aan de Tweede Wereldoorlog spraken ze Duits aan de universiteit, in de negentiende eeuw kende elk welopgeleid mens Frans en dáárvoor was Latijn all the rage. We hebben leenwoorden uit al die talen. En de geschiedenis hou je ook niet tegen. Dus ik zou zeggen: chill. No thing but a chicken wing. Take time to smell the roses.

Alleen dit in plaats van dat – dáár kan ik niet tegen

In het Engels gebruik je om de haverklap het woord this.

Let’s do this together.
This is not what I intended.
How did it get to this?

En daarom heet alles in het Nederlands sinds een paar jaar ook opeens dit.

Mobieltjes uit. Dit doen wij uit beleefdheid.
Grammatica is cool. Ik ga dit even aan u uitleggen.

Maar in het Nederlands hebben we een prachtig woordje dat kan terugverwijzen naar iets dat eerder is gebeurd, of gezegd, of geschreven: dat.

Het zit zo:

Alleen wat zich exact nu, hier, this minute afspeelt is dit

Dit is een nieuwe zin.
Dit lijkt me een geschikt bankje om op te gaan zitten.
Ik wil met dit meisje trouwen, en met geen ander.

Al het andere is dat

Dat is nu al geen nieuwe zin meer.
Dat was een geschikt bankje, daarnet.
Dat was het meisje met wie ik wou trouwen. Gisteren.

Het mooie is dus, dat dat je bedoeling kan verduidelijken voor je lezer

In maar drie letters.
In less than no time.
In a heartbeat.
Faster than shit through a goose.