Ritme: een cruciale schrijftechniek

Een zin kun je proeven.

Je rolt hem over je tong en je denkt: pittig genoeg? Moet hij fijner gesneden? Chop-chop? Of liever zacht en plakkerig?

Je smakt met je lippen. Nee, precies goed.

Goed ritme

Herinner je je dat de juf zei: ‘Kinderen, vandaag gaan we iets belangrijks doen. We gaan een opstel schrijven, en we letten op ritme’?

Nee?

Je leraar Nederlands dan? Dat hij in een les over Kaas van Elsschot begon over diens uitgekiende ritme?

Nee?

Onbegrijpelijk.

Dan lees ik Elsschot zelf wel even even voor.

Hoewel de zinslengtes verschillen, lees je de vele zinsdelen hardop als korte zinnen. Die hebben allemaal zo’n beetje dezelfde lengte. Waardoor de nadruk valt op: dommelen, pluizen, dommelen, pluizen.

Mooi.

Elsschot maakte het ritme niet totáál staccato – slaap, pluis, slaap, pluis – maar kabbelend – dommelen, pluizen. Qua klank passend bij het wollige bewustzijn van iemand met dementie. En qua zachtheid bij de weemoed die je voelt bij een ouder die langzaam verdwijnt.

Je denkt misschien: ‘Nou, en? Wat moet ik daarmee in mijn stukkies op Linkedin?’

Think again.

• Is ritme belangrijk in muziek?
• Is ritme belangrijk in dans?
• Is ritme belangrijk in spraak? Denk aan de retorische herhalingen van Martin Luther King’s I have a dream. (King was een whooper: zijn preken en zijn toespraken grenzen aan zang.) Denk aan stotteraars. Denk aan de reporters op Amerikaanse zenders die geen pauzes laten vallen tussen hun zinnen, uit angst dat kijkers afhaken.
• Is ritme visueel belangrijk? Zeg: hoe tekst, witruimtes en tussenkoppen elkaar afwisselen op een pagina?

Daarom.

Jouw stukkies knappen óók op van meer focus op ritme.

Ik geef een voorbeeld

Je kunt schrijven:

Maar je kunt er ook dit van maken, met effect op het einde, dankzij een plotselinge verandering in ritme:

Een goed ritme geeft ook in korte tekstjes meer focus

Een voorbeeld: de Mastodonbio van Wim Aalbers:

Drie keer raden welke identiteit hij het leukste vindt?

De Linkedinbio van Jochum Jarigsma:

Nog eentje?

Eerlijk gezegd past bijna niemand de ritmetruc toe, dus ik zoek me al een uur suf. Mag ik voor één keer een goede tagline nemen, die nog net iets beter kan? Is niemand dan beledigd? (Op mijn teksten mag je ook altijd kritiek leveren. Graag zelfs.)

Een mooie bio voor iemand van 2.01 m.

Maar als Timmers het woordje hè schrapt, is de stelling krachtiger – dat hè is onnodig verontschuldigend. Bovendien valt de nadruk dan echt, en volledig, op het laatste woord. En iedereen snapt sowieso al dat er iets aan de hand is met die aanduiding, als je er letterlijk achter zet. Dus wie meer wil weten moet dan klikken.

En dát wil je.

En nou jij.