Leert goede schrijvers de laatste 20%

Waarom ik niet zakelijk wil bloggen – en jij ook niet (over taal en macht)

Word geen instituut.
Instituten bestaan niet.

Je moet ook helemaal geen instituut willen wezen.
Het helpt niet.

En als je het op een dag toch opeens bent, lees dan dat gedicht van Ingmar Heytze, dat ik al 25 jaar kwijt ben. Het stond rond 1990 in het Utrechts Nieuwsblad. Het ging over macht.

Macht is als een natte krant, schreef Heytze. Je krijgt hem, zomaar, van een koopman op de markt. Hij drukt hem in je handen. Er zit vis in die krant, of orgaanvlees. Een hart, misschien. Dat weet ik niet meer.

Als je thuiskomt eet je het op. Bloederig. Je groeit en groeit. Je nestelt je in je positie. You’re safe.

Maar dan, op een dag, komt er iemand aan de deur. Met een mes. Hij komt het weer halen.

Het was nooit van jou.

Een fantastische beeldspraak.

Macht is als een natte krant

We weten het toch, van die macht? Neem nou de Kinderombudsman. Neem nou de Syrische vluchtelingen. Neem nou zo’n Van der Steur.

Macht.

Macht kun je ook uitoefenen met taal. En niet zo’n beetje.

Ik geef twee voorbeelden. Eén van vandaag:

Gemeente Utrecht

Arrogantie taal en macht
Utrecht weet wat afval waard is
reactie gemeente utrecht
Tweet
slechte copy
Bijbelse taal: steeds weer nieuw leven. Met elkaar.
tweet reactie utrecht 2
Tweet

 

Ja, ik maak me weleens druk.

Tweede voorbeeld. Van alle tijden.

Wij, dokters

Hier ben ik al boos om sinds ik in aanraking kwam met de gezondheidszorg. Geestelijk of anderszins. Omdat het een heel verneukeratief machtsdingetje is.

Artsen die zichzelf dokter noemen.

‘Wij dokters, wij vinden natuurlijk…’
‘Maar als u het ons, dokters, vraagt, zeggen we…’

Een jaar geleden interviewde ik een tiental psychiaters. Ze deden het allemaal. Zelfs de meest progressieve, zelfs de mannen die op TV komen en in de krant. ‘Ik, als dokter.’

Als ik vroeg om dat woord in de film te vermijden, zeiden ze er niks van te snappen. ‘Het is juist vriendelijk. Arts zeggen, dát zou pas arrogant zijn.’

Listen up, guys.

Dokter is een aanspreektitel

Net als professor. Net als mama.

De beroepsgroep heet artsen. Hoogleraren. Moeders. Zo refereer je dus aan jezelf: ‘Ik, als moeder..’

De tijd dat elke huisarts een god was is al 60 jaar voorbij. Tegenwoordig is half Nederland hoogopgeleid, en hebben we het alleen tegen kinderen nog over de dokter. Zelf gaan we naar de huisarts. Artsen onderling spreken nooit over dokters. Hun websites en tijdschriften heten Artsennet en Arts en Auto.

‘Wij, dokters hebben er voor doorgeleerd’ zeggen, is daarom net zo neerbuigend als aan je volwassen kind vragen: ‘Zal mama je even helpen?’

Het bleek zo onbespreekbaar dat het te denken geeft. Taal en macht.

Maar hee. Dwingende normen zijn normen die door de meeste anderen gedeeld worden. Het zegt niks over hun juistheid.

En dan jij en ik

Eerlijk is eerlijk: wij kunnen er ook wat van. Doen alsof we heel wat lijken.

Natuurlijk, we moeten. Succes is een plicht. De afdeling psychiatrie ligt niet voor niks helemaal achterin het ziekenhuis. Om over het mortuarium maar niet te spreken: dat zit altijd in de kelder. Doodgaan is de ultieme zwakte.

Zolang we er in godsnaam maar niet in gaan geloven. Zolang we maar geen instituut worden.

Schijn, hoop en angst

Dat is het wel zo’n beetje, het leven. En on top of that vertellen we onszelf en elkaar ook nog honderden verschillende versies van elk onderdeel van ons verhaal.

Het is om dol van te worden.

Er is een manier om te ontsnappen:

Kunst

Je kunt je aanpassen, je kunt gek worden, je kunt kunst maken.

Kunst maken is doen waar je zin in hebt. Doen wat juist niet mag. Bil roepen. Het leven in je eigen hoofd tot waarheid verklaren.

Kunst is gelegitimeerde onaangepastheid. Als niemand luistert, kun je altijd nog gaan schilderen. Of muziek maken. Of schrijven. Leven in een land zonder taal, of, als er wel taal is: waar alleen jouw regels gelden.

In dat land ben jij de baas

Ik ontdekte dat land als kind. Ik leef er al mijn hele leven. Ik ben geen zakenvrouw, ik voel me kunstenaar. Ik kan er zo perfectionistisch zijn als ik wil.

Een paar jaar geleden ging ik bloggen, en op deze plek beschreef ik wat ik leerde over bloggen en online marketing. Een paar maanden geleden merkte ik dat ik was uit-ontdekt. Er viel niks meer te leren, tenminste: geen dingen waar ik warm voor liep. De hele technische kant van online marketing kan me gestolen worden.

Welke vragen heb ik nog niet beantwoord?

vroeg ik daarom twee maanden geleden in mijn nieuwsbrief. Annemieke Smit schreef:

Dag Kitty,

Ik ben geïnteresseerd in de relatie tussen blog en publiek. Lezerspubliek, doelgroep. Over die relatie zou ik meer willen lezen. Hoe jij daar tegenaan kijkt. Hoe je die wel of niet, meer of minder in je blog verwerkt. Wat de relatie is met de achterliggende reden(en) waarom je je blog schrijft? Zoals in mijn geval: contact houden met mijn (potentiële) klanten en ‘uitdragen’ van mijn vakmanschap.

Hartelijke groet,

Annemieke Smit

Ik antwoordde: ik heb geen doelgroep. Ik schrijf voor mezelf. Zo gaat dat met kunstenaars. Je stelt je eigen doelen, en je bent tevreden als je ze haalt.

Om dezelfde reden kun je ongelukkig zijn met je eigen werk, ook al snapt bijna niemand waarom.

De mensen die het wel snappen, zijn degenen die hetzelfde werk doen als jij. Schrijvers. Creativo’s. Toevallig ook mijn doelgroep.

Ik heb geluk.

PS Met kunstenaar bedoel ik niks verhevens. Een kunstenaar is gewoon iemand die het liefst in zijn atelier is.  Hij kan goed zijn of slecht, net als een arts. Maar: hij is iemand die minder uren gaat werken, als hij in zijn day job een salarisverhoging krijgt. Zie ook: Hans Abbing, Why Are Artists Poor?

PPS Gevonden! Dank aan Arjan Jonker.

Ingmar Heytze over macht
Ingmar Heytze

tips voor beter bloggen

(Zet je VPN uit als de knop niet werkt).

Over Kitty Kilian

Kitty Kilian

Schreef voor NRC, gaf les aan vakopleidingen Journalistiek. Sinds 2011 docent copywriting | De Blogacademie. Delicate as a hand grenade.

Cursussen:
Blogbasics (beginners)
Blogpro (professionals)
Karakter & Dialoog (fictie)
Little Black Dress (strakke huisstijl)

87 comments

  • Uit het gedicht van Ingmar Heytze:
    ‘Maar dan, op een dag, komt er iemand aan de deur. Met een mes. Hij komt het weer halen.

    Het was nooit van jou.’

    Volgens mij slaat de persoon aan de deur op de man met de zeis, oftewel de dood die je komt halen, en dus alles van je afpakt, je leven, je macht, alles. En dat geldt dus voor iedereen; koningen, presidenten, politici, die ook uiteindelijk maar mensen zijn.

    Of zag je die betekenis niet in de laatste regels?

  • Ik weet nog steeds niet wat ik ben. Geen zakenvrouw. Geen kunstenaar. Ik schrijf voor mijn lezers maar ook voor mezelf.

  • Volgens mij denken we er hetzelfde over, want jouw creativiteit zit hem in het bedenken van systemen en die op een slimme en heldere manier invullen. Mijn creativiteit zit in het schrijven. Ik stel dus andere eisen aan het maken van een tekst, als ik alleen informatief mag schrijven daag ik mezelf niet uit en lukt het na een tijdje niet meer.

    Maar we zijn allebei intrinsiek gemotiveerd en we willen allebei de dingen doen die we zelf het leukste vinden en het beste kunnen. Ik bedoel dat je je persoonlijkheid zijn rol moet laten spelen. Bij mij moet dat in het schrijven, bij anderen ergens anders.

    Maar dat staat er natuurlijk allemaal niet in.

  • Geweldige blog! Mooi hoe je laat zien dat beïnvloeding door taal in kleine dingen zit, die je toch direct een ongemakkelijk gevoel geven -> campagne van Utrecht over afval.

    Mooi wat je zegt over: “echt interessante teksten komen pas als je jezelf bent. En daarom wil je niet zakelijk bloggen, maar persoonlijk.”

    Dit verschil tussen ‘zakelijk bloggen’ en ‘kunst’ is voor mij precies andersom. Zodra ik ‘kunst’ moet gaan maken, dan ga ik helemaal verkrampen. Want ik bén geen kunstenaar en ik kán helemaal niet goed schrijven.

    Maar als ik gewoon aan de slag ga met dingen die ik zelf interessant vind én waar ik anderen mee kan helpen… dan schrijf ik over de dingen die er toe doen. En schrijf ik goede dingen. En voor mij heet dan dan juist ‘zakelijk bloggen’ en zeker geen Kunst.

    Voor mij is mijn bedrijf ook: dingen doen die ik interessant vind en waarmee ik anderen kan helpen. Ingewikkelder is het niet.

    Daarmee geeft mijn bedrijf me veel meer vrijheid dan ik ooit had in de academische wereld. Want daar had ik nooit in 4 jaren zulke uiteenlopende boeken mogen schrijven over 4 zulke diverse onderwerpen (online marketing, zacht-werken, geld, hart-werken). Die vrijheid geeft mijn bedrijf me wél. Bovendien hoeft het in mijn bedrijf geen Kunst te zijn. Als ik er een aantal mensen mee kan helpen, is het al goed genoeg. Dat geeft enorm veel vrijheid.

    Grappig hoe verschillend je tegen zulke dingen kunt aankijken. Terwijl de essentie hetzelfde is: ik kan alleen bloggen als het gaat om iets wat ik razend interessant vind. Anders droogt de inspiratie binnen een week op.

  • Toevallig (?) heb ik een paar dagen geleden m’n titel (of functie) bij LinkedIn ‘creatief’ genoemd. Jij noemt het ‘creativo’. Ook jouw omschrijving van ‘kunstenaar’ klopt helemaal met mij.
    Fijn dat het goed kan zonder doelgroep!

    • Ho, dat zeg ik nou ook weer niet. Bij mij valt mijn doelgroep gelukkigerwijs samen met het type mensen dat mijn blogs snapt of waardeert. Dat zou niet per sé gelden voor een willekeurige andere club. Als je blogt om klanten te krijgen moet je wel weten wie die mensen zijn. En je inhoud en je stijl moeten op die mensen zijn afgestemd.

  • Ha wat mooi weer, spijker op z’n kop. Als ik gek wordt van de wereld (wat regelmatig voorkomt) dan ga ik altijd maar dingen maken, ik kan ook niet anders. De kunst is zo dicht mogelijk bij mezelf te blijven. En om het leuk te houden voor mezelf probeer ik dat ook in die vormen waarin je je wel wat meer aan moet passen (meedoen met de wereld, geld verdienen etc).

  • Hallo Kitty,
    Je hebt, zoals gewoonlijk, weer een zeer prikkelende en inspirerende blog geschreven. Ik ga er op broeden, want ik zit te worstelen met de stijl van mijn blog.
    Dank je wel.

  • Leuk om over na te denken. Ik schrijf vanuit mezelf en toch voor mijn doelgroep. Maar altijd vanuit mijn eigen normen. Ik schrijf over die onderwerpen die op dat moment mijn aandacht hebben. Waar ik op zit te broeden, me over verbaas, waar ik over na sta te denken tijdens het douchen, wat me bezig houdt. Er moet energie op zitten. Van mij. Van binnenuit. En als dat zo is, zijn de blogs meestal goed en rakend. Heb ik minder inspiratie dan ontbreekt de ziel. Ik ga voor blogs met ziel.

  • Dit kwam precies op het juiste moment. Ik probeerde gisteren een blog te produceren met een doelgroep in mijn achterhoofd. En het lukte maar niet. Huiswerk. Ook ik kan eigenlijk alleen maar schrijven over dingen die me raken. Die uit mezelf komen. Die vaak niks met het onderwerp ‘schrijven’ te maken hebben. Ik ga opnieuw beginnen met dat blog. Of het gewoon schrappen en iets heel anders bedenken. Hoera voor de gelegitimeerde onaangepastheid!

    • ;-) Be my guest.

      Er speelt nog iets anders mee. Ik noem mezelf eigenwijs, maar ik bedoel dat ik vooral intrinsiek gemotiveerd ben. Ik ben bijvoorbeeld geen copywriter voor iedereen die wil, omdat ik geen teksten schrijf over vervelende producten of voor vervelende mensen.

      Ik denk dat veel creativo’s dat hebben. Een overdaad aan intrinsieke motivatie. Daar moet je je leven dan op inrichten, of je wordt doodongelukkig.

    • Die herken ik. Ik kan alleen schrijven vanuit mijn eigen intrinsieke motivatie. Vanuit het hart en hoofd. Zodra ik teveel de doelgroep voor ogen houd, zakt mijn creativiteit en motivatie naar nul. Verder denk ik steeds vaker what the fuck en schrijf wat ik wil schrijven. Omdat het moet.

  • Mezelf zijn en trouw blijven aan wat ik vanuit mezelf creëer, is een drang die zich moeilijk laat negeren. Ondanks dat, ben ik soms ontrouw. Dat gebeurt als ik me angst laat aanjagen door marketinggeboden die haaks staan op mijn eigen creaties.
    Mensen die andere mensen aan zichzelf herinneren, zijn goudwaardige angstremmers. Dank je wel, Kitty, voor dit verhaal.

  • Heerlijk leesvoer, scherp op de punt. Blijf je alsjeblieft opwinden Kitty! Maar zorg ondertussen dat je stoom afblaast, opdat je niet naar de … hoeft.
    Bedankt weer, deze kunstenaar gaat broeden op haar eigen blog.

  • Dankjewel. Mooi!
    Ik ben altijd blij met je verwijzingen naar de psychiatrie: ‘De afdeling psychiatrie ligt niet voor niks helemaal achterin het ziekenhuis’
    Ik ben ook al boos sinds ik er mee in aanraking kwam.
    Macht, ongelijkwaardigheid, gebrek aan zelfreflectie. Angst.
    Ik heb me aangepast, ben ‘gek’ geworden, ga nu de kunstenaar in mezelf (her)ontdekken.

    • Het gebrek aan eerlijke zelfreflectie onder medici is verbazend. De machtsbalans is verkeerd. Er gaat teveel geld om, er is teveel bureaucratie, ze hechten teveel aan protocollen, ze denken te weinig buiten de kaders, er is te weinig verantwoording tegenover de patiënten. Het is een verademing om af en toe een normaal mens tegen te komen in de ggz, dat nog niet een muur heeft opgetrokken uit zelfbescherming. Ze zijn er wel degelijk, maar ze werken zij aan zij, in dezelfde instituties, op dezelfde gangen, met mannen en vrouwen die zelf niet door hebben hoe hooghartig en autoritair ze zijn. Als nieuwe patient heb je geen idee waar je terecht komt.

      Ik hoop er nooit meer van afhankelijk te zijn. En ik zou willen dat ik de energie had om meer mensen te helpen die het wel zijn. Maar ik ben moe, na die mislukte website, ik kan het niet meer aan.

      Het gekke is dat zelfs mensen van wie ik zeker weet dat ze het heel goed bedoelen, niet zien wat er mis is in hun eigen instellingen. Laat staan in andere instellingen. Ze komen niet zo vaak elders over de vloer.

      Ik gaf ooit les aan promovendi, ook uit de medische hoek. Hun grootste ontdekking was dat ze helemaal geen waardenvrij onderzoek deden, dat ze allerlei morele keuzes maakten. Mijn grootste ontdekking was dat ze dat echt geloofden: dat een beta-wetenschapper alleen met cijfers werkt en dus objectief is. En onfeilbaar, moreel gezien.

      • Schijnveiligheid: alles binnen de kaders en protocollen, afstand scheppend.
        Om een gelijkwaardige relatie met een patiënt aan te kunnen gaan, volgens mij essentieel, moet je kunnen en durven kijken naar jezelf. Dan kom je ook je angst en onzekerheid tegen. En als die te groot zijn/worden en je niet weet wat je er mee moet, zit je zo aan de andere kant van de lijn.
        Je waarde ontlenen aan het verlenen van hulp maakt de relatie per definitie ongelijkwaardig. Dan heb je per definitie een oordeel over het ontvangen van hulp en dus over de patiënt.
        Veel zorgverleners die ik spreek vinden dat ze zonder oordeel en accepterend zijn: helaas, zonder bewustzijn geen verandering. Helpt geen enkele goede bedoeling tegen.
        Ik hoop nog steeds dat de groep die het wel doet en kan groter wordt.

        • Yep. En heel mooi gezegd. Inderdaad, je moet niet helpen. Je moet assisteren, mits je de vraag goed begrijpt. Met liefde en respect. Gelijkwaardigheid in de relatie is de crux.

        • Je verwoordt het zo goed. Ik heb nu een conflict met de instelling waar zoon woont. Het is verbijsterend. Zoon heeft astma. Bij intake de voorwaarde helder neergelegd: kunnen jullie een rookvrij appartement garanderen? Zo niet, dan kiezen we voor een situatie waar dat wel kan.

          Na drie maand krijgt zoon een rokende huisgenoot. We protesteren. Moeder (ik) wordt weggezet als intimiderend, veeleisend en onaangenaam. Zoon krijgt verwijten dat er nu maar liefst 5 verhuizingen moeten plaatsvinden speciaal voor zoon, zodat hij weer rookvrij kan wonen. Terwijl een lege kamer 1000 euro per dag kost.

          Ik word er zo verdrietig van. De cliënt staat niet centraal.

  • Een artikel naar m’n hart. Ik had het laatst met een vriendin over ‘wat is creativiteit?’ Voor mij is het dingen uitpluizen en aan elkaar koppelen. Een gigantische hoeveelheid informatie terugbrengen tot een kort stukje. Structuur aanbrengen. Schrappen. Daar heb ik plezier in, dat is mijn ‘land’. In een volgend leven word ik onderzoeksjournalist.

    • Ja, dat is een mooi vak, helaas kun je het nu in Nederland alleen nog als free lancer doen. De kern uit een heleboel informatie halen, da’s leuk.

      • Geen idee of het zin heeft om op een reactie uit 2016 te reageren, of hoe ik hier überhaupt terechtkom, maar ik was de afgelopen jaren onderzoeksjournalist bij Dagblad van het Noorden. Ik zit inmiddels op de digitale reactie maar ik heb ook een opvolger. Kortom: het kan! ?

  • Dank dank dank, was weer leuk om te lezen. Gij opgewonden standje. HHHH. Ik geniet weer van je scherpe waarneming. Groet, Amanda

  • Wow, je benoemt het goed. En moest bij het lezen denken aan een frusterend gesprek dat ik begin van de week gehad heb. Het kwam erop neer: zolang je gebaande paden wil volgen ben je welkom (lees: wat wij weten dat goed is). Wil je iets anders proberen dan mag je weg, want wij ondersteunen dat niet, want kan fout gaan. Ook al lijkt het nu te werken. De beslissing wordt voor mij genomen, niet met mij. Ik was verbaasd, kon alleen ja knikken en speel de hele week het gesprek af, op zoek naar hoe dat anders had gemoeten en of ik het had moeten zien aankomen.

    • Guiselaine, je verhaal raakt me. “Als je wil dat er iets gebeurt, ga uit de kudde”, zei een wijze man onlangs tegen me. Mocht je behoefte hebben om eens met die wijze man te praten – hij is niet van de gebaande paden- neem contact met me op. Groet.

    • Ik doe dat niet meer. Mezelf afvragen wat ik fout doe. Soms zie je dingen niet aankomen. Ben er zo klaar mee.

  • Hi Kitty,

    Ik herken zó wat jij zegt: schrijven voor jezelf!
    “Niet omdat het moet, maar omdat het kan.”
    Omdat je het niet tegen kunt houden, het móet er gewoon uit! Steeds een beetje beter, omdat je zelf de lat steeds hoger legt.
    Daar word ik gelukkig van…

  • “Ik heb geen doelgroep. Ik schrijf voor mezelf. Zo gaat dat met kunstenaars. Je stelt je eigen doelen, en je bent tevreden als je ze haalt.”

    Dat dus!! Ik kan echt met een grote glimlach rondlopen als ik een artikel gepost heb, waar ik zelf blij van word. En ik merk dat het plezier er niet minder om wordt als niemand het leest. IK vind het een fijn artikel en ik ben happy met het resultaat. De slechtste artikelen zijn degene die ik schrijf met een doelgroep in gedachten, zonder dat ik kan verdwijnen in het schrijfproces. Ik zag dit als een gebrek van mij :-) Ben blij dat anderen ook zo gebrekkig zijn.

    • Verdwijnen in het schrijfproces. Dat is heel mooi gezegd. Dat is flow. Als je die niet bereikt is het huiswerk, saai. Je daagt jezelf niet uit.

      Maar er zijn verschillende soorten schrijvers, en verschillende soorten tekst. Een informatief blog schrijf ik veel sneller en met veel minder eisen. En er zijn veel mensen die het schrijven puur als huiswerk zien en die niet anders willen.

      Wat ik eigenlijk wilde zeggen, maar wat ik niet helemaal goed heb uitgewerkt is: echt interessante teksten komen pas als je jezelf bent. En daarom wil je niet zakelijk bloggen, maar persoonlijk.

        • Ja, en je eigen standpunten beter begrijpen, je emoties onder woorden brengen. Introspectie. Overigens zie ik bij mezelf geen enkele ontwikkeling ;-) Dingen die ik schreef toen ik 18 was denk ik nu nog. Het leven is misschien wel circulair.

          • Haha, maar de manier waaróp je dat schrijft, zal zeker weten een ontwikkeling doorgemaakt hebben.

          • Schrap het woordje ‘misschien’; het leven is circulair. Ik lees stukken terug van toen ik 16 was waarin ik dezelfde zaken verkondig. Maar het heeft zich wel verdiept in de loop der jaren, ik heb ervaring opgedaan, bijgeleerd en nieuwe wegen bewandeld. Ongetwijfeld jij ook. Maar in essentie is het steeds hetzelfde verhaal.
            En ik heb beter leren schrijven, dat ook. Jij ook.
            En ja, ik moet schrijven, het is noodzaak. Haak daarom snel af bij pure informatieve posts. De flow komt er niet in. Hoe los je dat op?

      • Wat een heerlijk stuk!
        Ik zit in dubio of ik wel door wil in de kunst.
        Geen zin om tegen te zijn. Om in wedstrijdjes te recht te komen of te doen of ik het beter weet.
        Maar kunst als vorm om onbevangen en al spelend niet mee te gaan met de macht omdat deze macht uitoefent.
        Tja, dat ligt me.
        Verbinding en bevrijdend.
        Ik wordt hier blij van en zit al wachtend op de trein hardop te grinniken.

        Lexa

  • Wat ben je toch – zucht – inspirerend. Een mooi mens. Ik houd van jouw schrijfsels. De kunstenaar van je eigen leven. Prachtig. Bil.

    • Ja, die Annie M.G. – als kleuter vond ik haar al geweldig. Nog mooier, eigenlijk, is dat gedicht over het jongetje dat de hele trein uit elkaar schroeft. En als de machinist zegt: ga dat lekker thuis doen, schrijft ze doodleuk:

      ‘Dat kan ik niet, zei Heintje vlot, want thuis is alles al kapot.’

  • Dat was wederom een prachtige blog Kitty. Zonder compromis je werk doen met je eigen (perfectionistische) norm als standaard is ook voor mij dé manier om gelukkig te blijven.

  • Gelukkig maakt de gemeente Utrecht geen kunst. Ze probeert iets te bereiken. Ik vind het heerlijk, nul wol en nul feiten-blabla en ik word tenminste eens aangesproken. Met compliment! Dat voelt goed.
    Maar goed. Ik ben dan ook geen schrijver.

Leert goede schrijvers de laatste 20%
google-site-verification: google3d8706b2d2bb5ca6.html