Hoe kom je aan een bestseller? (Of: wie wil er nou niet verkopen?)

“Jezus, is die Porsche van jou?”
Mijn bezoek knikt: “Het is een oude, hoor.”
Ik kijk hem strak aan.
“Ik had hem eigenlijk verderop in de straat willen zetten.”

Ik begin te lachen. Een bezoeker die mijn vooroordelen kent, die er rekening mee houdt en die zich nog verontschuldigt ook. Hallo, het zijn maar vooroordelen, hoor.

Zou het toeval zijn, dat die man in sales werkt? Hij weet in elk geval van doorzetten. Twee jaar geleden stuurde hij me een businessroman, die ik even doorbladerde en in de prullenbak gooide.

Een paar maanden geleden mailde hij opnieuw. (Een nee is pas het begin van een verkoopgesprek.) Waarom weet ik niet meer. Maar we dronken koffie in een stationsrestaurant en na een uurtje zei ik: ‘Ik zou je eigenlijk moeten interviewen.’

Waarom is verkopen zo moeilijk?

Als overtuigde niet-verkoper was ik verbaasd over hoe goed Jochum Jarigsma en ik elkaar begrepen. Ik wist al dat presentatoren en copywriters dezelfde taal spreken. Maar dat verkopers óók veel nadenken over communicatie – nee. Nooit aan gedacht.

Jarigsma coacht dienstverleners die moeite hebben met verkopen.

Als eerste interviewee ooit bood hij een week later aan om me terug te interviewen.

Is schrijven moeilijk?

Het blog over de schrijfstijl van Lee Child staat hier.

Mijn vergelijking van gemiddelde boeken met bestsellers kwam omdat ik net The Bestseller Code gelezen had. Daar moeten we het ook nog even over hebben.

The Bestseller Code

In 2008 vroeg een acquisitions editor van Penguin UK een literatuurwetenschapper van Stanford: wanneer wordt een boek een bestseller? In 2016 publiceerden ze samen het antwoord.

In de tussentijd hadden ze 2800 boeken door een zelfgemaakt computerprogramma gehaald. Een groep bestsellers én een groep boeken die matig verkocht. Het programma bleek met 80-90% nauwkeurigheid te kunnen voorspellen welke boeken het zeker niet halen, en welke boeken wel.

Een nuttig programma, zou je zeggen, aangezien de uitgeefindustrie draait op de slechts 0,5% van de boeken die bestsellers worden.

‘Gebruiken jullie het al?’

vroeg ik aan een bevriende uitgever van een Nederlandse literaire uitgeverij. Nee, whatsappte hij: ‘De Bestseller Code ken ik niet en ik wil het ook niet kennen. Wij lezen gewoon manuscripten.’

Een zuinige ontvangst. Die kreeg The Bestseller Code wel vaker. Ik snap niet waarom. Jodie Archer en Matthew L. Jockers schrijven fantastisch. Hoewel ze waarschuwen van niet is het boek tegelijk ook een schrijfhandleiding. Ze verklaren de magie van de eerste zin. Ze analyseren verschillende bestsellers kwalitatief. Ze wijzen op nieuwe trends. Ze onderbouwen populariteit statistisch, en overtuigend.

Ik vat het gewoon even samen:

Wat maakt een boek een bestseller?

• eenvoud. Eenvoud dient de samenhang en dus de begrijpelijkheid van een verhaal. Bestsellerauteurs hebben op 40% van hun boek gemiddeld vier onderwerpen behandeld. Gewone auteurs gemiddeld zes
• realisme. Lezers lezen graag over het dagelijks leven van anderen. Eén van de onderwerpen moet iets zijn dat veel mensen vrezen (ziekte, rechtszaken, scheiding)
• intimiteit. Lezers lezen graag over menselijke nabijheid. Ze willen hun hoofdpersonen gekoesterd zien. Seks is overigens een no-no als je echt goed wil verkopen, met Fifty Shades Of Grey als uitzondering. Zie voor de uitleg van dat fenomeen The Bestseller Code
• emoties. De grootste bestsellers – John Grisham, Fifty Shades – roepen heftige reacties op. Lichamelijke. Je hart gaat er sneller van kloppen, je wil roepen: doe het niet, doe het niet. Om zulke heftige emoties los te maken heb je een uitgekiende spanningsboog nodig, die het hele boek door omhoog en omlaag golft

Kan een debutant een bestseller schrijven?

Dat kan, zeggen Archer en Jockers, als hij een winning style heeft.

Als hij taal snapt, en de lezer – een succesvolle debutant komt vaak uit de journalistiek. Als hij bijvoorbeeld snapt dat je voor spannende scènes kortere zinnen gebruikt dan voor rustige. Als hij voor informele taal kiest. Als hij veel vraagtekens gebruikt (teksten zonder vragen zijn saaier). Als hij eenvoudig schrijft. Kaal: als hij weinig bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden gebruikt.

Endless adverbs and strings of adjectives are like sticking fat tires and flashing rims on a vintage Jaguar.

Als hij snapt dat stijl hem niet zit in onnodige versieringen: het zit hem in het zelfbewustzijn waarmee de schrijver zijn wereld presenteert. Vanaf zin één.

De personages in bestsellers zijn bovendien actief. Ze willen iets en ze ondernemen actie. Ze twijfelen niet, ze zeuren niet, en ze blijven ook niet thuis zitten mopperen dat het allemaal niet lukt.

Net zoals verkopers, dus.

Lees ook: Waarom ik mijn eigen man zo saai vind (en de overeenkomst tussen thrillers en chicklit)
En: Hoe schrijft Lee Child zijn bestsellers?